Nasz patron

Janusz Korczak

Naprawdę nazywał się Henryk Goldszmit. Urodził się 22 lipca 1878 lub 1879 roku w Warszawie. Niepewność co do roku urodzenia Korczak tłumaczył zaniedbaniem ze strony ojca formalności metrykalnych. Ojciec, Józef Goldszmit, był znanym warszawskim adwokatem. Matka, Cecylia z Gębickich, pochodziła z rodziny częściowo spolonizowanej. Korczak miał starszą siostrę- Annę. Grono rodzinne dopełniała jego babcia, Henryka- Emilia Gębicka, która była jedną z pierwszych powiernic małego Henryka. Kiedy miał osiem lat, zaczął uczęszczać do szkoły początkowej Augustyna Szmurły, gdzie panowała surowa dyscyplina i kary cielesne, które na tyle wstrząsnęły chłopcem, że rodzice musieli zabrać go z placówki. Od tej pory samodzielnie musiał się przygotować do egzaminów gimnazjalnych, których zdanie zapewniło mu miejsce w Gimnazjum Praskim. Była to szkoła, w której nauczano w języku rosyjskim (Warszawa znajdowała się wtedy w zaborze rosyjskim). Henryk nie przepadał za swoją szkołą, miał średnie wyniki w nauce, jednak jego największą pasją była literatura. Wolny czas spędzał czytając i samemu pisząc pierwsze utwory literackie. W 1996 roku zmarł Józef Goldszmit, co bardzo zmieniło życie jego syna. Henryk musiał udzielać korepetycji, aby wspomóc finanse rodziny. Dwa lata później zdał maturę i zapisał się na studia na Wydziale Lekarskim Cesarskiego Uniwersytetu Warszawskiego, jednak prawdziwą atmosferę naukową poczuł wstępując w szeregi tajnego Uniwersytetu Latającego. Jako młody człowiek podjął współpracę z Towarzystwem Kolonii Letnich i z Warszawskim Towarzystwem Higienicznym oraz rozpoczął pracę jako nauczyciel w pensji Stefanii Sempołowskiej, przez wiele lat był też wychowawcą kolonijnym.

W 1905 roku jako młody lekarz podjął pracę w warszawskim Szpitalu dla Dzieci na ulicy Śliskiej, jednak bardzo szybko został powołany jako lekarz na front wojny rosyjsko- japońskiej (od 1905 do 1906).

W latach od 1907 do 1911 odbył podróże do Berlina, Paryża i Londynu w celu poszerzenia wiedzy medycznej z zakresu pediatrii oraz pedagogiki specjalnej. Właśnie wtedy postanowił, że poświęci swoje życie pracy z dziećmi i nie założy własnej rodziny. Intensywnie pracował w szpitalu, gdzie nie tylko leczył dzieci, ale też je wychowywał, uczył i pisał dla nich książki.

W 1912 roku Korczak rozpoczął pracę jako dyrektor Domu Sierot przy ulicy Krochmalnej 92 w Warszawie, gdzie wraz ze Stefanią Wilczyńską opiekował się 85 sierotami. Opuścił swoje stanowisko na czas I wojny światowej, w czasie której pracował jako lekarz na froncie wschodnim. W czasie wojny bolszewickiej pracował w szpitalu epidemicznym w Łodzi, potem w Warszawie. W latach dwudziestych nawiązał współpracę z licznymi instytucjami kształcenia nauczycieli i wychowawców, w których prowadził działalność wykładową. W 1926 roku zainicjował wydawanie czasopisma dla dzieci i młodzieży pod tytułem „Mały Przegląd”. Od 1935 roku nagrywał audycje dla dzieci w Polskim Radiu, gdzie występował pod pseudonimem Stary Doktor. Współpracował również z czasopismami wydawanymi w języku hebrajskim i jidysz, gdzie publikował swoją twórczość dla dzieci.

Gdy wybuchła druga wojna światowa, Korczak nie był stałym mieszkańcem Domu Sierot, gdyż w 1932 roku zamieszkał ze swoją siostrą Anną. Od września 1939 roku dzień i noc z innymi wychowawcami dyżurował jednak w placówce i wszelkimi dostępnymi możliwościami starał się zaspokoić potrzeby swoich podopiecznych. W 1940 roku Dom Sierot został przeniesiony do warszawskiego getta, a sam Korczak trafił na miesiąc do aresztu za brak opaski z gwiazdą Dawida, którą według niemieckiego prawa mieli nosić wszyscy Żydzi. Wysiłek Korczaka skupiał się na przetrwaniu i zapewnieniu funkcjonowania Domu Sierot. Starał się, aby dzieci nie odczuwały coraz bardziej pogarszającej się sytuacji, organizował dla nich tajne nauczanie, inscenizacje.

W połowie 1942 roku Dom Sierot został przeznaczony do likwidacji w ramach akcji likwidacyjnej getta warszawskiego. 6 sierpnia 1942 roku Janusz Korczak, wszyscy pracownicy oraz dwustu wychowanków zostało wyprowadzonych na Umschlagplatz i wywiezionych do obozu zagłady w Treblince. Janusz Korczak do ostatnich chwil towarzyszył swoim wychowankom, choć jak twierdzi Władysław Szpilman, który był świadkiem przemarszu dzieci i Korczaka na plac, Doktor miał szansę się uratować. Okoliczności jego śmierci nie są do końca znane, prawdopodobnie z powodu złego stanu zdrowia zmarł on jeszcze w transporcie do Treblinki.

Dzieła Janusza Korczaka

Janusz Korczak pisał powieści, dramaty, opowiadania, prace popularyzujące wiedze pedagogiczną.

„Którędy”, 1898 r.
„Dzieci ulicy”, 1901 r.
„Koszałki opałki”, 1905 r.
„Dziecko salonu”, 1906 r.
„Mośki, Joski, Srule”, 1909 r.
„Józki, Jaśki, Franki”, 1910 r.
„Sława”, 1912 r.
„Bobo”, 1913 r.
„Momenty wychowawcze”,1919 r.
„Jak kochać dzieci”,1920-1921.
„Sam na sam z Bogiem. Modlitwy ludzi, którzy się nie modlą”, 1921 r.
„Król Maciuś Pierwszy”, 1922 r.
„Król Maciuś na wyspie bezludnej”, 1923 r.
„Bankructwo małego Dżeka”, 1924 r.
„Kiedy znów będę mały”, 1925 r.
„Bezwstydnie krótkie”, 1926 r.
„Prawo dziecka do szacunku”, 1928 r.
„Prawidła życia. Pedagogika dla młodzieży i dorosłych”, 1929r.
„Senat szaleńców”, 1931 r.
„Kajtuś czarodziej”, 1934 r.
„Uparty chłopiec” 1938 r.
„Ludzie są dobrzy”, 1938 r
„Trzy wyprawy Herszka”, 1939 r.
„Pedagogika żartobliwa”, 1939 r.
„Pamiętnik”, 1942 r.